การประเมินค่าวรรณกรรมสำหรับเด็ก

การประเมินค่าวรรณกรรมสำหรับเด็ก
วรรณกรรมที่ดีสำหรับเด็กหมายถึงวรรณกรรมหรือหนังสือที่เด็กอ่านแล้วสนุกสนานเพลิดเพลิน มีเนื้อหาสาระตรงกับใจที่เด็กอยากจะอ่าน มีรูปเล่มสีสันสวยสะดุดตา ผู้สร้างหนังสือสำหรับเด็กจำเป็นที่จะต้องทำความเข้าใจถึงลักษณะวรรณกรรมที่ดีสำหรับเด็กก่อนที่จะลงมือสร้าง เพราะเมื่อเข้าใจแล้วย่อมจะสร้างวรรณกรรมสำหรับเด็กได้อย่างมีคุณภาพในทุกด้าน วรรณกรรมที่ดีสำหรับเด็กควรมีลักษณะดังนี้
            1. สนองความต้องการและความสนใจของเด็ก
            2. ส่งเสริมจินตนาการ ช่วยให้เด็กได้คิดก้าวไปไกลกว่าสภาพที่เคยพบเห็น
            3. ส่งเสริมให้เกิดความมั่นใจ อบอุ่นใจ
            4. สนองอารมณ์ที่ปรารถนา
            5. ส่งเสริมความรู้

            คุณค่าของวรรณกรรมสำหรับเด็ก สามารถพิจารณาได้จาก

            1. เค้าโครงเรื่อง สำหรับเด็กต้องไม่ซับซ้อน มีแนวคิดหรือแก่นของเรื่อง (Theme) ที่เด่นชัด จับได้ง่าย ไม่เกินกำลังปัญญาของเด็ก ตัวละครควรอยู่ในวัยใกล้เคียงกับผู้อ่าน การวางโครงเรื่องต้องติดต่อสืบเนื่องเป็นเรื่องเป็นราว มีเหตุผลเป็นไปตามธรรมชาติ มีความสัมพันธ์กับพื้นฐานประสบการณ์ของเด็ก มีเงื่อนปมบางตอนที่ตลกขบขัน แสดงถึงความสำเร็จ ความสุข สมหวัง มีชื่อเรื่องกะทัดรัด เข้าใจง่าย และมีการดำเนินเรื่องที่กระตุ้นอารมณ์ สร้างความสนุกสนาน

            2. วิธีการเขียน นักเขียนต้องมีความสามารถในการเขียนให้สนุก ใช้ถ้อยคำสละสลวย อ่านเข้าใจง่าย เป็นภาษาที่นิยมใช้กันในสังคม ตรงกับลักษณะบุคลิกตัวละคร คงเส้นคงวา ตรงตามสมัยของเรื่อง และเรียบเรียงได้เหมาะสม สะกดการันต์ถูกต้องตามหลักภาษา ทั้งการใช้ภาษาในร้อยแก้วและร้อยกรอง อาจใช้การดำเนินเรื่องแบบเล่าเรื่อง หรือให้ตัวละครสนทนากัน แต่ต้องเป็นบทสนทนาสั้นๆ อาจมีการพรรณนาสลับบ้างก็ได้ แต่ต้องดำเนินเรื่องรวดเร็ว ข้อที่สำคัญ คือ ต้องมีภาพประกอบเรื่อง โดยภาพและเรื่องต้องอยู่ในหน้าเดียวกัน

            3. ภาพประกอบ ภาพประกอบที่ดีจะต้อง เป็นภาพที่ตรงเรื่อง สามารถเล่าเรื่องได้ดี ทำให้ผู้อ่านเกิดอารมณ์คล้อยตามได้ เป็นภาพไม่ซับซ้อน ดูแล้วเข้าใจง่าย เป็นภาพที่เขียนได้สวยงามตรงตามลักษณะของตัวละคร ตรงตามฉาก ตรงตามสถานที่และท้องเรื่อง ถูกต้องในเรื่องขนาดและสัดส่วนของภาพ และเป็นภาพที่ให้ชีวิต มีความรู้สึกและความเคลื่อนไหว

            4. รูปเล่มและเทคนิคการพิมพ์ เด็กชอบหนังสือที่มีปกสีสวยสด ชอบปกแข็งมากกว่าปกอ่อน และชอบปกมันๆ ที่เคลือบน้ำยาเงา มากกว่าปกหนังสือพิมพ์สีเดียว หรือพิมพ์หลายสีแต่ไม่เคลือบเงา การจัดหน้าหนังสือดูโปร่งตา ภาพกับตัวอักษรไม่ทับกัน และชื่อเรื่องดึงดูดความสนใจของเด็กก่อนที่จะเย็บเล่ม จะต้องมีการตรวจสอบตัวสะกดของต้นฉบับให้ถูกต้อง พิมพ์ตัวอักษรและภาพประกอบได้ชัดเจน มีสีสันได้งดงาม และดึงดูดความสนใจ ขนาดและรูปร่างของหนังสือควรขึ้นอยู่กับความสนใจและความง่ายในการหยิบฉวยของเด็ก เด็กชอบหนังสือที่พิมพ์ด้วยกระดาษที่มีคุณภาพดี ค่อนข้างแข็ง และเป็นกระดาษสีขาว วัสดุที่ใช้ในการเย็บเล่มต้องทนทานและต้องเย็บด้วยความประณีต เพื่อจะได้ทนทานต่อการหยิบถือของเด็ก

            5. ราคา ราคาของหนังสือสำหรับเด็กไม่ใช่ปัญหาของเด็ก แต่เป็นปัญหาของผู้ซื้อ (ผู้ปกครอง) เด็กชอบหนังสือทุกราคา แต่ผู้ใหญ่จะต้องเลือกหนังสือที่มีคุณภาพคุ้มกับราคา หรือหนังสือที่มีราคาไม่แพงเกินไป
สิ่งที่ควรระลึกเพิ่มเติมในการประเมินคุณค่าของวรรณกรรมหรือหนังสือสำหรับเด็ก ได้แก่ โครงเรื่องที่เหมาะสม สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ของสภาพแวดล้อม สนองความต้องการของเด็กส่วนใหญ่ เรื่องราวกระตุ้นอารมณ์ ปลูกฝังทัศนคติที่ดีแก่ผู้อ่าน ควรเป็นเรื่องราวที่มีความตลก สอดแทรกอารมณ์ขัน ภาพและเนื้อเรื่องมีความสอดคล้องต้องกัน พยายามใช้ภาษาที่เข้าใจง่าย มีการซ้ำคำและจังหวะเพียงพอ จะช่วยเสริมให้เด็กอยากอ่าน ลักษณะตัวละคร ต้องมีบุคลิกประจำ ให้เป็นจุดสนใจแก่เด็ก ใช้บทสนทนาได้อย่างเหมาะสม และอ่านแล้วจัดกิจกรรมประกอบง่าย